In 2018, tháinig an Creat Náisiúnta Pleanála (CNP) in ionad na Straitéise Spáis Náisiúnta mar straitéis fhoriomlán pleanála agus forbartha spásúlachta d’Éirinn. Is ionann an CNP agus Plean Forbartha Náisiúnta 2021 le chéile agus Tionscadal Éireann 2040 atá ina chreat uileghabhálach beartais agus pleanála d’fhorbairt shóisialta, eacnamaíoch agus chultúrtha na hÉireann.
Sonraítear an méid seo a leanas le hAlt 20C (5) den Acht:
Gach 6 bliana tar éis dháta foilsithe an Chreata Náisiúnta Pleanála, déanfaidh an Rialtas mar seo a leanas:
Athbhreithniú a dhéanamh ar an gCreat nó ceann nua a chur ina ionad; nó ráiteas a fhoilsiú ag míniú cén fáth ar chinn an Rialtas gan athbhreithniú a dhéanamh ar an gCreat agus léiriú ar dháta luaite sa ráiteas faoina ndéanfar athbhreithniú nó faoina bhfoilseofar Creat Náisiúnta Pleanála nua.
Ar an 20 Meitheamh 2023, thug an Rialtas faomhadh chun tús a chur leis an bpróiseas chun tabhairt faoin gCéad Athbhreithniú ar an gCreat Náisiúnta Pleanála, de bhun Alt 20C (5) den Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000 (arna leasú) agus chun Treochlár don Chéad Athbhreithniú a fhoilsiú ina leagtar amach an próiseas agus an amlíne don phróiseas athbhreithnithe. Tá cóip den treochlár le fáil anseo..
Atosaíodh an Fóram Comhairleach Pleanála chun críocha dul i mbun athbhreithniú an CNP, agus is é cuspóir an Fhóraim leas a bhaint as eolas agus scileanna raoin leathain earnálacha lena n-áirítear ionadaíocht ardleibhéil ó na hearnálacha gnó, comhshaoil, sóisialta agus eolasbhunaithe chun bonn eolais a chur faoi smaointeoireacht straitéiseach agus cinnteoireacht don Chéad Athbhreithniú ar an CNP. Faigh amach tuilleadh faoi obair an Fhóraim Chomhairligh Pleanála.
Bunaíodh Grúpa Stiúrtha Tras-Rannach i Meán Fómhair 2023 mar chuid d’athbhreithniú an CNP chun go bhféadfaí na saincheisteanna ábhartha a bhreithniú. Reáchtáladh cruinnithe déthaobhacha idir an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta agus Ranna eile in 2023, agus cuireadh ionchur ó oifigigh na Ranna ábhartha ar fad ar fáil mar chuid den phróiseas athbhreithnithe.
Is iad seo a leanas na príomhthiománaithe don Chéad Athbhreithniú ar an CNP:
• Aistriú Aeráide – aghaidh a thabhairt ar spriocanna astaíochtaí earnála agus Plean Gníomhaíochta Aeráide 2023.
• Déimeagrafaic Dhaonra – pleanáil le haghaidh neamhchinnteachta.
• Cothromaíocht Réigiúnach – réaltacht na huaillmhéine réigiúnaí agus an dúshlán a bhaineann le haistriú ó ‘gnó mar is gnách’.
• Digitiú – Tionchair ar obair, ar mhiondíol, ar chomaitéireacht agus ar réigiúin.
• Infheistíocht agus Tosaíocht – Uainiú agus Tosaíocht.
• Dréachtchéim (Iúil-Lár Mheán Fómhair 2024): Foilsiú an dréachta athbhreithnithe den CNP agus measúnuithe teicniúla a théann leis i gcomhairliúchán poiblí náisiúnta.
• Céim an Leasaithe (Lár-Dheireadh Mheán Fómhair 2024): Athbhreithniú agus breithniú ar aighneachtaí agus aon leasuithe ábhartha a chur i bhfeidhm
• • An Chéim Dheiridh (Deireadh Fómhair 2024): Faomhadh an doiciméid deiridh agus an foilsiú ina dhiaidh sin.
Mar chuid d’ullmhú an chéad Athbhreithnithe ar an gCreat Náisiúnta Pleanála, tá roinnt measúnuithe timpeallachta á ndéanamh. Ina measc, tá Measúnacht Straitéiseach Timpeallachta (MST), Measúnacht Chuí (MC) chomh maith le Breithmheas Straitéiseach Riosca Tuilte (BSRT).
Déantar é sin lena chinntiú go bhfreagraíonn aon chuspóirí d’íogaireachtaí agus do riachtanais an chomhshaoil nádúrtha níos leithne i.e. na hiarmhairtí comhshaoil dóchúla a bheidh ag cinntí maidir le cóiríocht fáis agus forbartha sa todhchaí agus conas is féidir éifeachtaí diúltacha a laghdú, a fhritháireamh nó a sheachaint
An aidhm atá ag Measúnacht Straitéiseach Timpeallachta ná ardleibhéal cosanta don timpeallacht a sholáthar agus cur le comhtháthú na gcúrsaí timpeallachta in ullmhú agus glacadh na bpleananna d’fhonn forbairt inbhuanaithe a chur chun cinn.
Rinneadh Treoir Eorpach (2001/42/CE) maidir leis an Measúnacht ar Éifeachtaí Pleananna agus Clár Áirithe maidir leis an gComhshaol (an Treoir MST), a thrasuíomh sa reachtaíocht náisiúnta in Éirinn le Rialacháin na gComhphobal Eorpach (Measúnacht Timpeallachta ar Phleananna agus ar Chláir Áirithe) Rialachán 2004 (I.R. Uimh. 435/2004) agus na Rialacháin um Pleanáil agus Forbairt (Measúnacht Straitéiseach Timpeallachta) 2004 (I.R. 436/2004), arna leasú.
Is éard is Measúnacht Chuí (MC) ann ná measúnú ar na héifeachtaí díobhálacha a d’fhéadfadh a bheith ag plean nó tionscadal (i gcomhcheangal le pleananna nó tionscadail eile) ar Limistéir Chaomhantais Speisialta agus Limistéir faoi Chosaint Speisialta. Tá na suíomhanna sin cosanta ag an Dlí Náisiúnta agus Eorpach.
Faoi Threoir 92/43/CEE ón gComhairle maidir le gnáthóga nádúrtha agus fána agus flóra fiáine a chaomhnú, ar a dtugtar an Treoir maidir le Gnáthóga, tá sé d’oibleagáid ar na Ballstáit Limistéir faoi Chaomhnú Speisialta (SACanna) a ainmniú chun gnáthóga agus speicis thábhachtacha i gcomhthéacs an Aontais Eorpaigh a chosaint agus a chaomhnú. Ainmnítear Limistéir faoi Chosaint Speisialta (LCSanna) faoin Treoir um Chaomhnú Éan Fiáin (79/409/CEE) mar atá códaithe le Treoir 2009/147/CE
Is éard atá i Measúnú Straitéiseach Riosca i gcás Tuilte (MSRT) ná measúnú ar gach cineál riosca tuilte a thugann eolas do chinntí pleanála maidir le húsáid talún. Cuirfidh sé sin ar chumas an Údaráis Pleanála suíomhanna oiriúnacha a leithdháileadh le haghaidh forbartha, agus deiseanna á n-aithint chun riosca tuilte a laghdú.
Bhí Treoir an AE maidir le Tuilte agus na Treoirlínte maidir leis an gCóras Pleanála agus le Bainistiú Riosca Tuilte, 2009 ina bpríomhthiománaithe maidir leis an gcaoi a ndéanann Éire bainistiú ar riosca tuilte. Áirítear le Measúnú Straitéiseach Riosca i gcás Tuilte (MSRT) meicníochtaí cuimsitheacha chun riosca tuilte a ionchorprú, a mheasúnú agus a bhainistiú.
Iarrtar ar gach páirtí leasmhar agus ball den phobal a dtuairimí a nochtadh faoin dréacht athbhreithnithe den CNP trí aighneacht a dhéanamh.
Tabhair cuairt ar an leathanach Glac Páirt sa Chomhrá agus an leathanach Cuir do Thuairim in Iúl chun tuilleadh eolais a fháil maidir le conas aighneacht a dhéanamh.
12 Meán Fómhair 2024 ag 5.30pm
Foilseofar gach aighneacht ar líne.
Tá an Roinn faoi réir an Achta um Shaoráil Faisnéise 2014, Rialacháin na gComhphobal Eorpach (Rochtain ar Fhaisnéis faoin gComhshaol), agus reachtaíocht um Chosaint Sonraí. Níor cheart eolas pearsanta, rúnda nó eolas atá íogair ó thaobh na tráchtála de a lua le d’aighneacht. Tá Ráiteas Príobháideachais maidir leis an gcomhairliúchán seo ar fáil ag www.gov.ie agus ag ceanncheathrú na Roinne Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta, Teach an Chustaim, Baile Átha Cliath 1, D01 W6X0.
Mínítear sa ráiteas príobháideachta sin conas a phróiseálfaidh an Roinn, mar an Rialaitheoir Sonraí, na sonraí pearsanta a chuirtear ar fáil di i leith aighneachtaí a dhéantar ar an Dréacht Athbhreithnithe den Chreat Náisiúnta Pleanála; conas a úsáidfear an fhaisnéis sin, agus cad iad na cearta a fhéadfaidh tú a fheidhmiú maidir le do shonraí pearsanta.