Foghlaim faoin bPróiseas Athbhreithnithe go dtí seo

Tá an CNP Athbhreithnithe faofa ag an Rialtas. Tabharfar isteach i dTithe an Oireachtais é lena cheadú ag na Tithe sna seachtainí amach romhainn. Cuirfidh sé seo deireadh leis an bpróiseas Athbhreithnithe agus ligfidh sé don CNP Athbhreithnithe teacht i bhfeidhm sa chóras pleanála.

Áirítear san Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000 (arna leasú) meicníochtaí ionsuite a cheadaíonn athbhreithniú rialta agus athsholáthar an CNP. Tá leasuithe den sórt sin ábhartha chun imthosca athraitheacha a tharla ó foilsíodh an CNP a léiriú.

Ar an 8 Aibreán 2025, d’fhaomh an Rialtas an Creat Náisiúnta Pleanála Athbhreithnithe (CNP) a léiríonn, faoi réir cheadú dhá Theach an Oireachtais, go bhfuil próiseas athbhreithnithe CNP atá ar siúl ó Mheitheamh 2023 tugtha chun críche.

Ar an 5 Samhain 2024, chomhaontaigh an Rialtas dréacht-sceideal de na leasuithe ar an gCéad Athbhreithniú ar an gCreat Náisiúnta Pleanála (CNP), ag eascairt as an bpróiseas comhairliúcháin phoiblí a bhí ar siúl ón 10 Iúil 2024 go dtí an 12 Meán Fómhair 2024, a chur chun cinn agus a fhoilsiú. Chun an tAthbhreithniú ar an gCreat Náisiúnta Pleanála a thabhairt chun críche, ceanglófar ar an Rialtas in am trátha CNP Athbhreithnithe deiridh a fhaomhadh tar éis deireadh na measúnuithe timpeallachta, lena n-áireofar Measúnacht Straitéiseach Timpeallachta; Ráiteas Tionchair Natura agus Cinneadh Measúnachta Iomchuí, chomh maith le Measúnacht Straitéiseach ar Riosca Tuile.

D’fhaomh an Rialtas an dréacht-Chéad Athbhreithniú ar an gCreat Náisiúnta Pleanála, agus na measúnuithe comhshaoil gaolmhara le haghaidh comhairliúcháin phoiblí.

Bhí comhairliúchán poiblí Náisiúnta ar an dréacht athbhreithnithe de CNP ar siúl ón 10 Iúil 2024 go dtí an 12 Meán Fómhair 2024. Reáchtáladh feachtas faisnéise freisin (lena n-áirítear na meáin chraolta, na meáin chlóite, na meáin dhigiteacha agus na meáin shóisialta) chun feasacht a ardú ar an bpróiseas comhairliúcháin agus chun an pobal a spreagadh chun dul i ngleic leis an dréacht-athbhreithniú. Fuarthas 272 aighneacht le linn chéim an chomhairliúcháin maidir leis an dréacht.

Dréacht Athbhreithnithe Deiridh den Chreat Náisiúnta Pleanála – Leasuithe a cuireadh i bhfeidhm ar CNP 2018.

Ar an 5 Márta 2024, d’aontaigh an Rialtas formheas dréachta agus formheas an CNP deiridh athbhreithnithe a iarchur agus formheasadh amlíne athbhreithnithe don phróiseas – Preasráiteas

Ar an 20 Meitheamh 2023, thug an Rialtas faomhadh chun tús a chur leis an bpróiseas chun tabhairt faoin gCéad Athbhreithniú ar an gCreat Náisiúnta Pleanála, de bhun Alt 20C (5) den Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2000 (arna leasú) agus chun Treochlár don Chéad Athbhreithniú a fhoilsiú ina leagtar amach an próiseas agus an amlíne don phróiseas athbhreithnithe. Tá cóip den treochlár le fáil anseo.

Mar a léiríodh sa Treochlár don Chéad Athbhreithniú, aithníodh roinnt príomhchúinsí don athbhreithniú:

• Aistriú Aeráide – aghaidh a thabhairt ar spriocanna astaíochtaí earnála agus ar an bPlean Gníomhaithe ar son na hAeráide 2023;
• Forbairt Réigiúnach – réaltacht na huaillmhéine réigiúnaí agus an dúshlán a bhaineann le haistriú ó ‘gnó mar is gnách’;
• Déimeagrafaigh Athraithe agus Éagsúla – pleanáil le haghaidh éiginnteachta;
• Digitiú – Tionchair ar obair, ar mhiondíol, ar chomaitéireacht agus ar réigiúin; agus
• Infheistíocht agus Tosaíocht – Uainiú agus Tosaíocht.

Bunaíodh Sainghrúpa ar a bhfuil triúr saineolaithe neamhspleácha a bhfuil taithí acu ar phleanáil spásúlachta, ar fhorbairt eacnamaíoch agus shóisialta agus ar chosaint an chomhshaoil, i mí an Mhárta 2023. D’iarr an tAire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta ar an Sainghrúpa forbhreathnú ardleibhéil a sholáthar ar an CNP, a foilsíodh in 2018, agus nithe a aithint a bheadh le plé sa chéad athbhreithniú reachtúil ar an CNP. Chuir an Sainghrúpa a dtuarascáil faoi bhráid an Aire O’Brien ar an 16 Lúnasa 2023:: Tuarascáil an tSainghrúpa

Rinneadh foráil leis an bpróiseas athbhreithnithe do chomhairliúchán agus do rannpháirtíocht fhorleathan le páirtithe leasmhara go dtí seo, lena n-áirítear an Fóram Comhairleach Pleanála a thionól an athuair chun bonn eolais a chur faoin bpróiseas athbhreithnithe.

Tháinig an Fóram Comhairleach Pleanála le chéile arís chun dul i ngleic leis an athbhreithniú ar an CNP. Is é an tAire Stáit a dhéanann cathaoirleacht ar an bhFóram agus déanann sé foráil do rannpháirtíocht eagraíochtaí ábhartha, comhlachtaí gairmiúla agus saineolaithe teicniúla sa phróiseas. Is é cuspóir an Fhóraim Chomhairligh Pleanála leas a bhaint as eolas agus scileanna réimse leathan earnálacha lena n-áirítear ionadaíocht ardleibhéil ó na hearnálacha gnó, comhshaoil, sóisialta agus eolasbhunaithe chun bonn eolais a chur faoin smaointeoireacht straitéiseach agus faoin gcinnteoireacht don chéad athbhreithniú ar an CNP. Ullmhaíodh Páipéar Saincheisteanna agus scaipeadh é ar bhallraíocht an Fhóraim i mí Mheán Fómhair 2023 chun a dtuairimí a fháil. Tá gach aighneacht a rinneadh ar fáil le breathnú orthu anseo.

Le tuilleadh eolais a fháil faoi obair an Fhóraim Chomhairligh Pleanála, cliceáil anseo.

Bunaíodh Grúpa Stiúrtha Tras-Rannach i mí Mheán Fómhair 2023 mar chuid den athbhreithniú ar an CNP chun gur féidir na saincheisteanna ábhartha a bhreithniú.

Mar thoradh ar Dhaonáireamh 2022, d’fhostaigh an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta an Institiúid Eacnamaíochta, Sóisialta agus Taighde (ESRI) chun a réamh-mheastacháin roimhe seo maidir le fás daonra a nuashonrú go dtí 2040, bunaithe ar shamhaltú déimeagrafach agus eacnaiméadrach agus ag féachaint do thorthaí Dhaonáireamh 2022 agus fachtóirí eile a d’fhéadfadh tionchar a bheith acu ar thorthúlacht, ar bhásmhaireacht agus ar threochtaí imirce. Ina theannta sin, leagfaidh an taighde amach réamh-mheastacháin a bhaineann leis an éileamh ar thithíocht struchtúrach ag féachaint do thosca mar cheannaireacht agus dífheidhmeacht.

Tá sonraí an ESRI ag teastáil chun na nuashonruithe ar spriocanna daonra a thabhairt chun críche ar bhonn réigiúnach go dtí 2030 agus 2040 mar atá san áireamh sa straitéis, agus príomhghnéithe eile a bhaineann le líon measta na dtithe a bhfuil gá le freastal orthu thar an tréimhse go dtí 2040. Foilsíodh an taighde piarmheasúnaithe ar an 2 Iúil 2024 agus tá sé ar fáil le breathnú air anseo.